Trước tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 thì giáo dục 4.0 là xu thế tất yếu trong tương lai. Mục tiêu đào tạo cũng phải thay đổi hướng tới đào tạo không chỉ năng lực con người mà còn là những kỹ năng phát triển và tự phát triển bản thân, người học sau khi ra trường phải có tư duy sáng tạo và dễ dàng tiếp cận với nền kỹ thuật hiện đại cũng như đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi cao của xã hội. Trong những năm qua, trường chính trị Hoàng Văn Thụ luôn quan tâm đến việc nâng cao chất lượng đào tạo bồi dưỡng và xác định rõ mỗi giảng viên cần phải nhận thức rõ ràng về sự thay đổi này và tự chuẩn bị cho mình những kiến thức và kỹ năng phù hợp để dễ dàng đón nhận sự thay đổi hiện đại của thế giới. Việc nâng cao chất lượng bài giảng của mỗi giảng viên là nhiệm vụ quan trong để có thể nâng cao chất lượng giảng dạy. Mỗi giảng viên muốn nâng cao chất lượng bài giảng thì việc nâng cao chất lượng chuyên môn, kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học tích cực và sử dụng các phương tiện dạy học là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Trong đó, việc sử dụng giáo án điện tử trong các bài giảng sẽ giúp tạo hứng thú cũng như phát huy được tính sáng tạo, khả năng tư duy của giảng viên và học viên.

Giáo án điện tử là việc giảng viên ứng dụng công nghệ thông tin vào bài giảng, thiết kế bài giảng để trình chiếu thể hiện bằng những hình ảnh sống động, phim tư liệu hay sơ đồ kiến thức cơ bản của bài giảng. Có rất nhiều phần mềm để soạn bài giảng trình chiếu như: Microsoft Powerpoint, Adobe Presenter, Violet, Lecture Maker…Tuy nhiên phần mền Microsoft Powerpoint là phân mềm được nhiều giảng viên sử dụng nhiều nhất vì tính phổ biến, nhiều tính năng, dễ dùng và tính hiệu quả cao trong quá trình sử dụng.

Hiện nay, 100% giảng viên của  trường chính trị Hoàng Văn Thụ  đã sử dụng giáo án điện tử (Power Point) để làm phương tiện giảng dạy của mình. Giáo án điện tử làm cho bài giảng trở nên hấp dẫn hơn. Giúp giảng viên có thể khái quát hóa, sơ đồ hóa bài, phát huy tính tích cực, chủ động của học viên và tăng cường mối liên kết giữa hoạt động dạy và học, giữa giảng viên và học viên. Với việc kết hợp nhuần nhuyễn giữa giáo án truyền thống và giáo án điện tử giúp cho học viên dễ dàng nắm vững những kiến thức lý luận để áp dụng vào trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.

Tuy nhiên trong gia đoạn hiện nay với những tác động của cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra thách thức ngành giáo dục nói chung và trong giáo dục lý luận chính trị ở các trường chính trị nói riêng. Đặc biệt, trong thời gian qua thực hiện việc giãn cách xã hội theo chủ trương của Thủ tướng Chính phủ để phòng, chống dịch Covid-19 thì giải pháp dạy học trực tuyến là giải pháp cần phải thực hiện. Trường chính trị Hoàng Văn Thụ cũng đã triển khai tập huấn giảng dạy trực tuyến cho giảng viên. Chính vì sự thay đổi  hình thức học tập nên quá trình giảng dạy, giảng viên phải thay đổi cách dạy học cho phù hợp. Trong đó, việc soạn giáo án powerpoint cũng cần có một số thay đổi cho phù hớp trước những thay đổi trong giai đoạn hiện nay

Để nâng cao hiệu quả sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy trực tuyến ở Trường chính trị Hoàng Văn Thụ cần thực hiện một số giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, về hình thức

Phông chữ nên sử dụng các phông chữ phổ biến, đơn giản, rõ ràng. Font chữ hay dùng là Times New Roman và Arial vì chúng biểu hiện chữ rõ ràng, một cách nghiêm túc và thường được mặc định trong phần mềm.

Mỗi slide chỉ nên bao gồm từ 7 đến 9 dòng (cỡ chữ phông Times New Roman  tối thiểu là 28, Arial tối thiểu là 24). Cỡ chữ ghi nội dung cụ thể nhỏ hơn các đề mục

Màu chữ cần lựa chọn phù hợp với màu nền của các Slide, theo nguyên tắc tương phản, nên sử dụng chữ màu sậm (đen, xanh đậm, đỏ đậm,…) trên nền trắng hay nền màu sáng

Thứ hai, thiết kế slide

Trong giai đoạn hiện nay, học viên phải nghỉ học kéo dài để phòng, chống dịch Covid-19, nhà trường đã triển khai dạy học trực tuyến trong quá trình dạy học trực tuyến bài giảng điện tử của giảng viên sẽ được trình chiếu trên phần mềm giảng dạy trực tuyến. Các nội dung bài giảng đều được giảng viên soạn chi tiết và sau đó tạo thành slide PowerPoint để học viên theo dõi khi học trục tuyến. Tuy nhiên để bài giảng có hiệu quả giảng viên không nên tạo hiệu ứng quá nhiều, nhấp nháy liên tục làm cho học viên thấy mỏi mắt và khó chịu. Đặc biệt, thay vì viết nguyên câu ta nên chọn từ khóa hoặc cụm từ khóa cùng với việc thiết kế slide giảng viên nên sử dụng các sơ đồ hóa, các bảng biểu để học viên thấy ngay được cấu trúc logic của những nội dung bài giảng giúp học viên nắm được bài ngay trên lớp. Điều này đòi hỏi giảng viên phải có tư duy tổng hợp, khái quát.

Bộ não của con người có khả năng xử lý hình ảnh nhanh hơn, vậy nên khi thiết kế slide giảng viên nên tập trung vào việc trình bày vấn đề bằng hình ảnh để giúp người học tiếp thu dễ hơn và ghi nhớ lâu hơn. Tuy nhiên, các hình ảnh, phim tư liệu được giảng viên đưa vào giáo án điện tử cần phải chọn lọc, phải có nguồn gốc rõ ràng, tính chính thống, phù hợp với nội dung bài giảng. Đồng thời, giảng viên cần thường xuyên cập nhật, sưu tầm các tài liệu mới để bổ sung, vào bài giảng, đảm bảo tính thời sự, hướng đến trọng tâm của bài.

Khi dạy học trực tuyến đòi hỏi giảng viên cần có một kế hoạch giáo án chi tiết, cụ thể và thật kỹ lưỡng. Đặc biệt, giảng viên cần quan tâm đến việc nắm bắt bài giảng của học viên như thế nào? bởi học trực tuyến rất khó đánh giá được sự theo dõi của học viên như trên lớp. Vì vậy, giáo án điện tử được trình chiếu trên màn hình sẽ có vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình dạy học của giảng viên. Các slide trong bài giảng cô đọng, súc tích, thể hiện được nội dung của bài giảng sẽ giúp bài giảng trực tuyến của giảng viên thành công hơn

Thứ ba, kết hợp với các phương pháp giảng dạy khác

Giảng viên cần kết hợp nhuần nhuyễn giữa thuyết trình với việc trình chiếu nội dung bài giảng cho phù hợp. Trong quá trình trình chiếu cần phân tích nội dung trong bài giảng có sự so sánh, bình luận, liên hệ thực tiễn để bài giảng đảm bảo sự lôgic. Giảng viên không nên giảng theo kiểu đọc slide. Không nên chuyển tiếp các slide quá nhanh, cần đảm bảo cho học viên quan sát được hết nội dung trong mỗi slide. Kết hợp linh hoạt giữa việc thuyết trình với việc trình chiếu các slide, sao cho nhịp nhàng, tránh tình trạng thuyết trình xong cả một phần rồi mới trình chiếu từng ý nhỏ của phần đó. Bên cạnh đó, để phát huy tối đa hiệu quả của giáo án điện tử thì mỗi giảng viên cần kết hợp nhuần nhuyễn với các phương pháp dạy học khác. Ở các lớp học thông thường, giảng viên có thể áp dụng nhiều phương pháp dạy học tích cực như thuyết trình, phát vấn, thảo luận nhóm, lấy ý kiến ghi lên bảng … nhưng khi chuyển sang hình thức học trưc tuyến thì một số phương pháp như thảo luận nhóm, lấy ý kiến ghi bảng… sẽ không phù hợp vì vậy giảng viên cần thay đổi các phương pháp giảng dạy từ đó trong giáo án điện tử cần thay đổi các phương pháp cho phù hợp như: thuyết trình, phỏng vấn nhanh, hỏi đáp... Slide nên ghi câu hỏi hay nội dung câu hỏi thảo luận. Từ đó, sự tương tác giữa giảng viên và học viên được nâng lên, qua quá trình trả lời câu hỏi, trao đổi, thảo luận trực tiếp giúp học viên nắm chắc kiến thức và tập trung trong giờ học.

Thứ tư, giảng viên cần nắm được kỹ năng sử dụng và khắc phục sự cố trình chiếu.

Mọi thao tác của giảng viên khi thực hiện trên slide đều được trình chiếu. Trong quá trình học vẫn có tình trạng học viên vẽ lên màn hình zoom, điều chỉnh slide hay phông chữ trong các slide bị lỗi. …Vì vậy, mỗi giảng viên cần có sự chuẩn bị trước hoặc được người có chuyên môn hướng dẫn cụ thể về kỹ năng khắc phục các sự cố thông thường để có thể khắc phục được những sự cố trong quá trình giảng dạy của mình.

Thứ năm, nhà trường cần đảm bảo về cơ sở vật chất, các trang thiết bị phục vụ cho việc sử dụng giáo án điện tử.

Để đảm bảo mọi điều kiện thuận tiện nhất cho giảng viên khi sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy trực tuyến, nhà trường cần quan tâm cần quan tâm, sửa chữa hoặc thay thế các trang thiết bị, đặc biệt là nâng cấp đường mạng để tránh tình trạng đôi khi kết nối internet chậm sẽ ảnh hưởng đến quá trình giảng bài của giảng viên

Trong thời điểm hiện nay, khi dịch Covid - 19 đang ngày càng phức tạp thì dạy học trực tuyến được xem sự lựa chọn hợp lí nhất giúp nhà trường thực hiện tốt nhiệm vụ kép vừa chống dịch vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn. Dù dạy trức tuyến hay trên lớp học thì việc soạn giáo án điện tử có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc nâng cao chất lượng bài giảng. Mỗi giảng viên đều tâm huyết và đầu tư nhiều công sức vào việc thiết kế giáo án điện tử một cách khoa học, công phu. Chính từ việc ứng dụng công nghệ thông tin và sử dụng các phương tiện hiện đại trong hoạt động giảng dạy làm cho chất lượng bài giảng của giảng viên được nâng lên góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và bồi dưỡng của nhà trường đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay./.

                                                 ThS. Nguyễn Thị Ngọc Ánh

                                             Phòng Quản lý Đào tạo và NCKH