Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng diễn ra từ ngày 25/01 đến ngày 01/02/2021 tại Hà Nội; trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực diễn biến rất nhanh, phức tạp, khó dự báo; đất nước đang đứng trước nhiều thời cơ, thuận lợi và nhiều khó khăn, thách thức đan xen, nhiều vấn đề mới đặt ra phải giải quyết. Đại hội XIII của Đảng là sự kết tinh trí tuệ và bản lĩnh của một chính đảng có lịch sử 91 năm và đầy bản lĩnh với hơn 05 triệu đảng viên của một đất nước gần 100 triệu dân. Đại hội XIII của Đảng có chủ đề “Tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy ý chí, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc kết hợp với sức mạnh thời đại; tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phấn đấu đến giữa thế kỷ XXI nước ta trở thành nước phát triển, theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.

Đại hội XIII của Đảng đề cập đến rất nhiều vấn đề mới trên các lĩnh vực đời sống xã hội, mở ra một thời kỳ mới trong quá trình phát triển đất nước, trong đó, một số quan điểm mới về phát triển kinh tế, trong văn kiện Đại hội XIII cần quán triệt trong đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tại các trường chính trị nhằm nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ cơ sở, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu Nghị quyết Đại hội đề ra. Trên cơ sở nghiên cứu những điểm mới thể hiện trong Văn kiện, giảng viên cần bổ sung vào bài giảng với các nội dung cụ thể sau:

Thứ nhất: Điểm mới trong định hướng, nhiệm vụ, giải pháp trên lĩnh vực kinh tế 5 năm 2021-2025:

Đó là tiếp tục đẩy mạnh đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế, chuyển mạnh nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng dựa trên tăng năng suất, tiến bộ khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhân lực chất lượng cao. Tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế. Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên nền tảng của tiến bộ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Xây dựng nền công nghiệp quốc gia vững mạnh. Phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới theo hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh. Thực hiện tốt hơn phát triển bền vững kinh tế biển. Xây dựng chiến lược, hoàn thiện thể chế phát triển đô thị và kinh tế đô thị. Thống nhất và nâng cao nhận thức về phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Tiếp tục hoàn thiện đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn. Xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ; nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế.

Điểm mới trong định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030:

- Định hướng về xây dựng, hoàn thiện thể chế: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường..., tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc; khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước[1].

- Định hướng về phát triển kinh tế: “Hoàn thiện toàn diện, đồng bộ thể chế phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực”[2], thúc đẩy đầu tư, sản xuất kinh doanh. Bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển đô thị; phát triển kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn mới; đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia; phát triển kinh tế số trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Trong quá trình giảng dạy bài 3: Những vấn đề cơ bản của phương thức sản xuất Tư bản chủ nghĩa (TBCN) trong phần I.1;  Giảng viên có thể vận dụng những điểm mới trong định hướng, nhiệm vụ, giải pháp trên lĩnh vực kinh tế 5 năm 2021-2025 và định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030 vào giảng dạy trong phần sản xuất hàng hóa và quy luật giá trị trong nền sản xuất hàng hóa trong bài này để khẳng định tính đúng đắn và nhất quán của Đảng và Nhà nước ta trong việc xác định phát triển kinh tế hàng hóa trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, những điểm mới về trong định hướng, nhiệm vụ, giải pháp trên lĩnh vực kinh tế 5 năm 2021-2025 và định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030. Khẳng định tầm quan trọng trong việc đổi mới kinh tế, xã hội tiếp tục thực hiện nhiều cuộc cải cách kinh tế tuân theo những nội dung của quy luật giá trị, nhằm hình thành và phát triển nền kinh tế hàng hóa xã hội chủ nghĩa (XHCN) đa dạng, từ đó định hướng phát triển kinh tế đến năm 2025, kỷ niệm 50 năm giải phóng hoàn toàn Miền Nam, thống nhất đất nước: Là nước đang phát triển, có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Đến năm 2030, kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng: Là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao.

Thứ hai: Kinh tế thị trường là giá trị chung của nhân loại, được phát triển trong chủ nghĩa tư bản. Từ Đại hội IX, Đảng ta đã khẳng định: Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là mô hình kinh tế tổng quát của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Kế thừa Đại hội XII, Văn kiện Đại hội XIII khẳng định: Đó là nền kinh tế thị trường hiện đại, hội nhập quốc tế, vận hành đầy đủ, đồng bộ theo các quy luật của kinh tế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; bảo đảm định hướng xã hội chủ nghĩa vì mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” phù hợp với từng giai đoạn phát triển của đất nước. Nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế, trong đó: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo; kinh tế tập thể, kinh tế hợp tác không ngừng được củng cố, phát triển; kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng; kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài ngày càng được khuyến khích phát triển phù hợp với chiến lược, quy hoạch và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Văn kiện Đại hội XIII nêu rõ vị trí, vai trò của các thành phần kinh tế. Kinh tế nhà nước là công cụ, lực lượng vật chất quan trọng để Nhà nước giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, định hướng, điều tiết, dẫn dắt thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, khắc phục các khuyết tật của cơ chế thị trường. Các nguồn lực kinh tế của Nhà nước được sử dụng phù hợp với chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển đất nước và cơ bản được phân bổ theo cơ chế thị trường. Doanh nghiệp nhà nước tập trung vào lĩnh vực then chốt, địa bàn quan trọng, quốc phòng, an ninh; hoạt động theo cơ chế thị trường, quản trị hiện đại theo chuẩn mực quốc tế; lấy hiệu quả kinh tế làm tiêu chí đánh giá chủ yếu, cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế.

Những nội dung trên chính là quan điểm Kinh tế chính trị của Mác về lý luận hàng hóa và sản xuất hàng hóa vì vậy khi giảng phần này giảng viên cần cho học viên thấy được với nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nó là cơ sở lý luận để đòi hỏi đảm bảo tính cạnh tranh, tính công bằng và hoàn thiện thể chế kinh tế, cải thiện vai trò quản lý kinh tế của Nhà nước. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là sự đột phá trong tư duy và thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây là vấn đề lý luận và thực tiễn mới mẻ và hết sức phức tạp, gắn bó giữa việc nhận thức quy luật khách quan với phát huy vai trò chủ động, sáng tạo của Đảng, Nhà nước và Nhân dân Việt Nam; là kết quả một quá trình tìm tòi, thể nghiệm lâu dài, từ chưa đầy đủ đến ngày càng đầy đủ, từ chưa sâu sắc đến ngày càng sâu sắc hơn.

Thứ ba: Văn kiện Đại hội XIII xác định rõ trong mô hình tăng trưởng kinh tế mới, việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh phải dựa trên tiến bộ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, nhất là việc ứng dụng các thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; nhân lực chất lượng cao; sử dụng hợp lý, tiết kiệm, có hiệu quả các nguồn lực; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, thúc đẩy khởi nghiệp sáng tạo; tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ theo hướng tập trung phát triển các lĩnh vực, các sản phẩm có tiềm năng, lợi thế, có công nghệ cao, sức cạnh tranh và giá trị gia tăng cao, thân thiện với môi trường, tham gia có hiệu quả vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu; cơ cấu lại các doanh nghiệp trong nước, nhất là doanh nghiệp nhà nước, tập trung vào đổi mới công nghệ, chuyển đổi số, ứng dụng các công nghệ mới của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đổi mới quản lý theo hướng hiện đại... Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế được đẩy mạnh thực hiện động bộ nhiều giải pháp, trong nhiều ngành, lĩnh vực. Văn kiện Đại hội XIII xác định cần phải “đổi mới mạnh mẽ mô hình tăng trưởng”, “chuyển mạnh” nền kinh tế sang mô hình tăng trưởng mới, “tạo bứt phá” trong việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Đại hội XII đề ra các chỉ tiêu phấn đấu đến cuối nhiệm kỳ (năm 2020): Năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp vào tăng trưởng kinh tế khoảng 30-35%; năng suất lao động xã hội bình quân tăng 5%/năm. Đại hội XIII đề ra chỉ tiêu đến năm 2025: Đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế đạt khoảng 45%; tốc độ tăng năng suất lao động bình quân trên 6,5%/năm và đến năm 2030: đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng kinh tế đạt 50%; tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân đạt trên 6,5%/năm.

Trong nội dung này giảng viên có thể vận dụng trong phần 2. Sản xuất hàng hóa Tư bản chủ nghĩa nhất là các nội dung về hàng hóa sức lao động, hai phương pháp sản xuất giá trị thặng dư, và tích lũy Tư bản chủ nghĩa, qua phân tích những luận điểm của chủ nghĩa Mác, giúp học viên thấy được vai trò của việc nghiên cứu những vấn đề lý luận này từ đó học viên thấy được vai trò của người lao động, việc ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào quá trình sản xuất, tăng năng xuất lao động, để tái sản xuất mở rộng tích cực đổi mới, áp dụng khoa học công nghệ nâng cao năng suất lao động, thực hiện tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí để sản xuất ra nhiều sản phẩm làm tăng tích luỹ, thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế mới theo quan điểm Đại hội Đảng lần thứ XIII đã đề ra.

Việc nghiên cứu những điểm mới trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, giúp cho nội dung bài học đảm bảo tính cấp thiết, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của các trường chính trị trong việc tuyên truyền, quán triệt đường lối chủ trương của Đảng. Nhà nước đến đội ngũ cán bộ, đảng viên ở cơ sở, đưa nội dung nghị quyết của Đảng vào cuộc sống, mặt khác nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác đào tạo, bồi dưỡng của giảng viên trong trường.

                                                     ThS Trần Văn Tuân

                                                   Giảng viên Khoa Lý luận cơ sở