trung tâm huyện cách Thành phố Lạng Sơn 45 km, có đường Quốc lộ 1B chạy qua, với 17 đơn vị hành chính (16 xã và 1 thị trấn). Huyện có vị trí địa lý như sau: Phía Bắc giáp huyện Văn Lãng; Phía Nam giáp huyện Chi Lăng và huyện Hữu Lũng; Phía Đông giáp huyện Cao Lộc và thành phố Lạng Sơn; Phía Tây giáp huyện Bình Gia và huyện Bắc Sơn.Trong những năm qua, công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện đã đạt được những kết quả nhất định góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, an ninh quốc phòng ở địa phương.Kết quả đạt được công tác quản lý nhà nước về đất đai trên mọt số lĩnh vực như sau:

      Công tác ban hành các văn bản quy phạm pháp luật và tổ chức thực hiện triển khai thi hành Luật Đất đai. Từ khi năm 2015 đến nay, huyện Văn Quan đã tổ chức được 37 cuộc với 1170 cán bộ, công chức, viên chức đang công tác tại các cơ quan chuyên môn thuộc UBND huyện, cán bộ cấp xã, thôn và người dân tập huấn, tuyên truyền về Luật, các Nghị Định hướng dẫn thi hành Luật... thông qua các Hội nghị, Hội thảo và các phương tiện thông tin lưu động, loa phóng thanh. Đồng thời để làm tốt công tác quản lý nhà nước về đất đai UBND huyện đã chỉ đạo cơ quan chuyên môn tham mưu thực hiện các chính sách quản lý, sử dụng đất đai đúng theo quy định, thực hiện nghiêm các quy định của UBND tỉnh liên quan đến công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thu hồi, giao đất; bồi thường, giải phóng mặt bằng; công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; công tác tài chính về đất đai...

      Về công tác xác định địa giới hành chính, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai. Thực hiện Kế hoạch số 70/KH-UBND ngày 18/4/2019 của UBND tỉnh Lạng Sơn về việc đăng ký đất đai lần đầu đối với người sử dụng đất và người được Nhà nước giao đất để quản lý trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. UBND huyện Văn Quan đã ban hành Kế hoạch số 136/KH-UBND ngày 05/6/2019 triển khai công tác Đăng ký đất đai lần đầu đối với người sử dụng đất và người được Nhà nước giao đất để quản lý trên địa bàn huyện Văn Quan. UBND huyện đã mở hội nghị triển khai công tác Đăng ký đất đai lần đầu tới lãnh đạo, cán bộ địa chính các xã, thị trấn trên địa bàn huyện, hội nghị mời báo cáo viên Sở Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn thực thực hiện theo quy định. Đến nay 17/17 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Văn Quan đã được đo đạc bản đồ địa chính, lập hồ sơ địa chính theo quy định, riêng thị trấn Văn Quan đo đạc bản đồ địa chính theo hệ tọa đồ Hn-72 chưa được đo đạc chỉnh lý.

      Công tác cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Văn Quan đã được thực hiện đồng loạt sau đo đạc bản đồ địa chính. Cùng với đó hàng năm UBND huyện cũng ban hành các kế hoạch thực hiện kê khai, đăng ký cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện (Kế hoạch số 19/KH-UBND ngày 22/1/2019). Đến hết tháng 10/2019 trên địa bàn huyện đã cấp được 19.169,06 ha, đạt 54,8%; số giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã cấp 62.583, trong đó đất ở 12.043 trường hợp, diện tích 534,47ha, chiếm 96%; đất sản xuất nông nghiệp 39.159 trường hợp, diện tích 7226,4ha, chiếm 87%; đất lâm nghiệp 11.508 trường hợp, diện tích 11.469,66ha chiếm 44%.

      Công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, UBND huyện Văn Quan đã tổ chức triển khai lập điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất đến 2020 và xây dựng Kế hoạch sử dụng đất năm đầu của điều chỉnh Quy hoạch sử dụng đất và được UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt tại Quyết định số 2016/QĐ-UBND ngày 15/10/2018.

      UBND huyện Văn Quan chỉ đạo phòng chuyên môn xây dựng Kế hoạch sử dụng đất hàng năm, trình Sở Tài nguyên và Môi trường thẩm định và UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt các dự án phải thu hồi đất, các dự án có sử dụng đất trồng lúa, đất trồng rừng phòng hộ vào mục đích khác theo quy định. Sau khi quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được phê duyệt, UBND huyện thực hiện thông báo công khai quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất làm căn cứ thực hiện công tác thu hồi, giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất hàng năm trên địa bàn. Tổng hợp biến động diện tích đất theo mục đích sử dụng đất từ năm 2015 đến nay trên địa bàn huyện: Đất nông nghiệp giảm 9,9ha (đất sản xuất nông nghiệp giảm 6,5ha, đất lâm nghiệp giảm 3,4ha); đất phi nông nghiệp tăng 10,6ha (đất ở tăng 3,2ha, đất chuyên dùng tăng 7,4ha); đất chưa sử dụng giảm 0,7ha.

      Công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất

      Công tác thu hồi đất trên địa bàn huyện thực hiện đúng theo quy định, đối với các dự án thu hồi đất vì mục đích an ninh, quốc phòng để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì thực hiện việc xác định giá đất cụ thể. Người dân có đất thu hồi, ngoài việc nhận tiền bồi thường theo quy định, còn được nhận các khoản hỗ trợ theo quy định. Từ đầu năm 2019 đến nay UBND huyện Văn Quan đã ban hành 172 Thông báo thu hồi đất với tổng diện tích đất thu hồi: 78.906.6m²  để thực hiện các dự án: Cấy các trạm biến áp chống quá tải lưới điện và giảm tổn thất điện năng các khu vực huyện Văn Quan, Bình Gia, Bắc Sơn, Lộc Bình; Khu tái định cư Thủy điện Khánh Khê, đoạn qua xã Khánh Khê, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn; Cải tạo nâng cấp ĐZ35kV lộ 374 E13.1 từ trạm cắt 365 Chi Lăng - Văn Quan đến trạm cắt 385 Văn Quan - Bình Gia; Chợ trung tâm thị trấn.  Xử lý điểm đen tai nạn giao thông tại Km 26+200-Km26+500 QL.1B, tỉnh Lạng Sơn (Đoạn qua xã Vĩnh Lại) và tại Km 14+400-Km14+850 QL.1B, tỉnh Lạng Sơn (Đoạn qua xã Khánh Khê). Đi đôi với việc thu hồi đất, công tác bố trí tái định cư, chính sách chuyển đổi nghề nghiệp được quan tâm, tạo điều kiện tốt cho người dân có đất bị thu hồi ổn định đời sống, sản xuất.

      Bên cạnh đó, trong công tác thu hồi đất cũng gặp không ít khó khăn như: Người dân kiến nghị giá đền bù thấp chưa sát với giá thị trường, thủ tục thu hồi đất tương đối phức tạp, các hộ dân cản trở, chống đối thủ tục thu hồi đất nhiều bước phức tạp ảnh hưởng đến thời gian thực hiện dự án. Năm 2019 thẩm định, trình phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ 15 công trình với tổng kinh phí bồi thường, hỗ trợ: 35.913.537.000 đồng. Từ khi Luật Đất đai 2013 có hiệu lực, huyện Văn Quan đã làm thủ tục thu hồi đất để thực hiện 61 dự án xây dựng, với diện tích thu hồi 29,3ha. Số hộ bị ảnh hưởng là 562 hộ và 07 tổ chức. Việc thu hồi đất chủ yếu phục vụ việc xây dựng các công trình phúc lợi xã hội, xây dựng xã nông thôn mới trên địa bàn huyện. Theo quy định của Luật Đất đai 2013, huyện Văn Quan đã thành lập Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện để thực hiện công tác bồi thường giải phóng mặt bằng. Sau khi thực hiện xong công tác kiểm đếm, Hội đồng Bồi thường giải phóng mặt bằng huyện tính toán, lập phương án bồi thường, niêm yết phương án, trình Hội đồng thẩm định phương án, trình UBND huyện phê duyệt theo quy định. Đối với các ý kiến, kiến nghị của người dân liên quan đến chính sách bồi thường, hỗ trợ thì Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện phối hợp với các cơ quan chuyên môn của huyện tham mưu cho UBND huyện trả lời các ý kiến của người dân theo quy định. Từ năm 2015 đến nay huyện Văn Quan đã thực hiện 61 dự án thu hồi đất, bồi thường cho 562 hộ gia đình, cá nhân với tổng số tiền bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi thu hồi đất là trên 43,7 tỷ đồng, số hộ được bố trí đất tái định cư tại chỗ là 14 hộ.

      Đối với công tác giao đất, cho thuê đất. UBND huyện chỉ đạo cơ quan chuyên môn phối hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lạng Sơn tiến hành thẩm định tại chỗ việc giao đất cho các tổ chức sử dụng đất trên địa bàn huyện, các đơn vị được giao đất do nhu cầu mở rộng hoặc chuyển vị trí sử dụng đất. Đối với các trường hợp thuê đất trên địa bàn huyện chủ yếu để phục vụ công tác sản xuất kinh doanh phi nông nghiệp, khai thác khoáng sản. Từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực thi hành đến nay trên địa bàn huyện có 06 trường hợp thuê đất với diện tích 4,8ha. Thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất đối với khu đất Kho vật tư nông nghiệp cũ phố Tân Xuân, thị trấn Văn Quan, huyện Văn Quan, tỉnh Lạng Sơn, diện tích 397m², số tiền thu được thông qua đấu giá là 1,39 tỷ đồng.

      Công tác thanh tra, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai. Hoạt động thanh tra đất đai nhằm mục đích phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật đất đai; phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền các biện pháp khắc phục; phát huy nhân tố tích cực; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước về đất đai; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng đất. Theo quy định của pháp luật về đất đai thì nhiệm vụ của thanh tra đất đai là thanh tra việc chấp hành pháp luật của cơ quan Nhà nước, người sử dụng đất trong việc quản lý và sử dụng đất đai; đồng thời phát hiện, ngăn chặn và xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xử lý các vi phạm pháp luật về đất đai.

      Để thực hiện được mục đích và nhiệm vụ, thanh tra đất đai phải tiến hành thanh tra việc quản lý nhà nước về đất đai của Uỷ ban nhân dân các cấp; thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai của người sử dụng đất và của tổ chức, cá nhân khác. Từ năm 2015 đến nay, UBND huyện Văn Quan đã tiến hành 14 cuộc thanh tra kiểm tra về sử dụng đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, các phản ánh, kiến nghị, thắc mắc của người dân gửi tới UBND huyện thông qua Ban Tiếp công dân huyện, các cơ quan chuyên môn có trách nhiệm tham mưu cho UBND huyện trả lời, giải đáp các ý kiến của người dân. Tham mưu cho UBND huyện tổ chức tiếp 12 cuộc tiếp công dân với trên 25 lượt người. Các nội dung công dân đến phản ánh kiến nghị, khiếu nại, chủ yếu liên quan đến công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, tranh chấp đất đai, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Riêng năm 2019, Phòng Tài nguyên và Môi trường tiếp nhận 06 đơn thư kiến nghị, đề nghị liên quan đến đất đai, trong đó đã xử lý 04 đơn kiến nghị, đang xem xét tham mưu cho UBND huyện xử lý 02 đơn. Phòng Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Tòa án Nhân dân huyện Văn Quan định giá tài sản tại chỗ: 17 vụ; cung cấp chứng cứ giải quyết tranh chấp đất đai: 17 vụ. UBND huyện đã tiếp nhận và xử lý 89 đơn thư kiến nghị của người dân, các kiến nghị chủ yếu liên quan đến xem xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, tranh chấp đất đai, các chính sách về bồi thường giải phóng mặt bằng.

      Bên cạnh những kết quả đạt được đó còn một số hạn chế như: Công tác tuyên truyền phổ biến Luật cũng như các chính sách có liên quan đến đất đai và các lĩnh vực tài nguyên và Môi trường đến mọi tầng lớp nhân dân trên địa bàn chưa thực sự sinh động đi vào chiều sâu, còn quá hình thức, phụ thuộc vào trưởng thôn và các đoàn thể không có chuyên môn về quản lý đất đai. Việc thực hiện tuyên truyền về đất đai, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, vận động hiến đất, hoà giải, tranh chấp đất đai tránh tình trạng khiếu kiện kéo dài, vượt cấp trong năm 2018, 2019 chủ yếu dựa vào các buổi họp thôn, trưởng thôn… còn cán bộ công chức và cán bộ quản lý nhà nước chưa thực sự có tiếng nói với người dân trong tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về đất đai và các vấn đề liên quan đến đất đai. Vai trò trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước về đất đai chưa nâng cao, ý thức giữ gìn bảo vệ cảnh quan và bảo vệ môi trường của hộ gia đình cá nhân và ở những nơi công cộng, nơi đông dân của một số bộ phận trong nhân dân còn hạn chế (xả rác thải, nước thải sinh hoạt ra môi trường). Công tác xác định địa giới hành chính, lập và quản lý hồ sơ địa chính, cấp Giấy chứng nhận, xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai còn chưa được thường xuyên, liên tục. Hồ sơ kỹ thuật quản lý đất đai thiếu cập nhật biến động kịp thời nên việc quy chủ, xác nhận nguồn gốc đất đai chậm và thiếu chính xác. Công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất. Mức bồi thường bằng tiền khi Nhà nước thu hồi đất chưa thực sự phù hợp. Công tác lập quy hoạch sử dụng đất cũng như quy hoạch các lĩnh vực khác liên quan đến đất đai chưa được hợp lý, thời hạn quy hoạch ngắn (10 năm) và trong thời hạn quy hoạch còn được điều chỉnh. Công tác cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện đã được quan tâm chỉ đạo đạt được kết quả nhất định, tuy nhiên trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc: Hồ sơ địa chính đang quản lý có nhiều biến động không đúng với thực tế, hệ thống bản đồ, hồ sơ địa chính có nhiều sai sót dẫn đến không thể thực hiện kê khai cấp giấy theo hệ thống bản đồ đã được đo đạc, nguồn kinh phí cho hoạt động cấp giấy còn hạn chế.

      Để làm tốt công tác quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Văn Quan, thời gian tới đòi hỏi: Huyện Văn Quan tiếp tục  thực hiện tốt công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về đất đai, tuyên truyền có trọng tâm, trọng điểm. Ban hành văn bản quản lý phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của cả nước và địa phương. Thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ, cập nhật kiến thức quản lý Nhà nước mới và kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ cán bộ, công chức quản lý Nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện đặc biệt là cán bộ công chức địa chính xã. Xây dựng đội ngũ cán bộ công chức có phẩm chất và năng lực tốt để đáp ứng nhu cầu phát triển của ngành. Tăng cưòng công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền; nâng cao vai trò trách nhiệm của ngưòi đứng đầu các cơ quan, đơn vị trong công tác thanh tra, kiểm tra khi có dấu hiệu sai phạm đảm bảo quản lý nhà nước có hiệu quả trên địa bàn huyện Văn Quan./.

                                                                                          ThS, GVC Lăng Văn Thăng

                                                                                           Khoa Nhà nước và Pháp luật